Międzynarodowa współpraca technologiczna, finansowa i koordynacja działań w sferze polityki są niezwykle potrzebne do tego, aby przygotować kraje rozwijające się nie tylko do walki z szokiem wywołanym pandemią, ale także do rozwoju ich kompetencji cyfrowych i infrastruktury, aby nie zostały ponownie w tyle w okresie ożywienia gospodarczego po pandemii. Pandemia COVID-19 wywarła bowiem znaczący negatywny wpływ na światowy handel i bezpośrednie inwestycje zagraniczne oraz na rynki lokalne — ale niektóre branże, takie jak gry online kasyno i inne formy rozrywki elektronicznej zanotowały istotny wzrost obrotów.

Eksperci przewidują, że koszt ogólny światowego handlu może wzrosnąć nawet o jedną trzecią, a globalnych bezpośrednich inwestycji zagranicznych o 30-40%. Na początku marca 2020 roku, kiedy pandemia nie rozwinęła się jeszcze na całym świecie, UNCTAD poinformował, że dotychczasowa epidemia koronawirusa kosztowała globalny łańcuch wartości 50 miliardów dolarów. Tak głęboki spadek światowego handlu i BIZ ma daleko idące konsekwencje dla gospodarki i społeczeństwa. Zobaczymy kolejne spadki dochodów i możliwości pracy oraz wahania cen.

Rola technologii

Ale szczególną uwagę zwraca się na rolę technologii cyfrowej w zmianie intensywności kontaktów w branży, wzmacnianiu odporności łańcuchów wartości oraz oferowaniu rozwiązań wyzwania dystansu społecznego i wspieraniu nowych motorów wzrostu gospodarczego dla ożywienia gospodarczego po pandemii. Jesteśmy zdania, że nowe technologie będą siłą napędową globalnego ożywienia gospodarczego po koronawirusie, podczas gdy wyzwania związane z nierównością i zatrudnieniem osiągną rekordowo wysoki poziom.

Pandemia COVID-19 uderza w globalne łańcuchy wartości (Global value chain — GVC) trzema kanałami. Po pierwsze, w ogromnym stopniu zakłóca systemy transportowe, a w niektórych przypadkach prawie odcina logistykę łańcuchów dostaw. W ciągu ostatnich kilku dziesięcioleci międzynarodowe koncerny podzieliły proces produkcyjny na drobne segmenty i przeniosły te małe części procesu produkcyjnego w różne miejsca na całym świecie, aby zmaksymalizować swoje zyski. Handel wewnątrzbranżowy częściami zamiennymi i komponentami w ramach GVC stanowi ponad 60% światowego handlu.

Trzy kanały GVC

W takim modelu produkcyjno-handlowym stabilna i terminowa logistyka jest bardzo ważna dla całego łańcucha dostaw. Gdy jakakolwiek część łańcucha zostanie zablokowana, wpłynie to na całą późniejszą działalność produkcyjną. Na przykład w Japonii produkcja samochodów ucierpiała, ponieważ niektóre zlecane do produkcji na zewnątrz części zamienne nie mogły być dostarczone na czas, a fabryki nie miały swoich zapasów ze względu na przyjęty system produkcji planowej.

Drugim kanałem, przez który pandemia wpływa na GVC, jest zakłócenie produkcji po stronie podaży. Oprócz zakłóceń w łańcuchu dostaw wprowadzono inne środki, takie jak zamknięcie miejsc pracy i zamknięcie transportu publicznego, które nakładają znaczne ograniczenia na nakłady pracy w produkcji. Trzecim kanałem, przez który COVID-19 wpływa na GVC, jest gwałtowny spadek popytu. Spadek popytu nie był znaczący w styczniu i lutym, a epicentrum stanowiły jedynie Chiny. Jednak od marca 2020 r. wirus rozprzestrzenił się na całym świecie, co doprowadziło do gwałtownego spadku popytu. Do końca grudnia 2021 roku globalny spadek popytu szacowany jest na aż 85% w stosunku do analogicznego poziomu na grudzień 2018 roku.

Jednak pandemia ma różny wpływ na różne sektory i w różnych krajach. Ogólnie rzecz biorąc, istnieją cztery czynniki wpływające na stopień szoku pandemicznego w różnych sektorach i krajach. Są to: intensywność kontaktu z branżą, stopień rozdrobnienia GVC, stopień cyfryzacji firmy i kraju oraz środki kwarantanny przyjęte przez kraj.

Jak będzie wyglądać ożywienie gospodarcze?

Z niecierpliwością czekamy na ożywienie gospodarcze po koronawirusie, automatyzacja i cyfryzacja będą prawdopodobnie jego głównymi czynnikami napędowymi. Po pierwsze, technologia cyfrowa i automatyzacja odgrywają ważną rolę w walce globalnej społeczności z COVID-19. Nie tylko zdalne wykrywanie chorych, czy też sprzątanie robotami w szpitalach, dostarczanie dronami leków, zakupów i powiadomień oraz śledzenie osób chorych, ale także teleporady, praca zdalna, edukacja online, rozrywka online oraz internetowe systemy konferencyjne i biurowe, wszystkie szybko się rozwinęły i przyczyniają się do globalnej reakcji na COVID-19 oraz do społeczeństwa i gospodarki.

Wnioski z pandemii i wojny handlowej popchną biznes do budowania bardziej odpornych systemów produkcyjnych i łańcuchów dostaw. Cyfrowa transformacja istniejących branż i systemów produkcyjnych będzie chętnie wybierana przez firmy zarówno z branży produkcyjnej, jak i usługowej. Cyfryzacja często oznacza większą intensywność kapitału i technologii oraz mniejsze wykorzystanie siły roboczej. Inżynierowie mogą nawet zdalnie zarządzać procesem produkcyjnym. Sprawia to, że proces produkcyjny staje się mniej intensywny w kontakcie, a tym samym mniej podatny na dystans społeczny i ograniczenia mobilności ludzi. Dlatego transformacja cyfrowa obejmująca inteligentną produkcję, inteligentne usługi, e-administrację i cyfrową zieloną transformację wspieraną przez 5G, big data i przetwarzanie w chmurze.

Wnioski końcowe

Ze względu na różnice w umiejętnościach cyfrowych, możliwościach i infrastrukturze, a także w zdolności do inwestowania w nowe technologie i infrastrukturę cyfrową między krajami, z pewnością będziemy zaobserwować rosnące nierówności w obrębie krajów i między nimi. Okno możliwości dla krajów o niskich dochodach do nadrobienia zaległości zostanie zawężone. Sytuację dodatkowo pogarsza rosnący protekcjonizm w gospodarce światowej.

Podsumowując, pojawiające się technologie, zwłaszcza automatyzacja i cyfryzacja, będą skutecznym motorem ożywienia światowej gospodarki po koronawirusie. Jednocześnie jednak misja zmniejszania nierówności i promowania godnych miejsc pracy dla wszystkich będzie trudniejsza niż obecnie.